بیشتر شاعران فارسیسرا سعی داشتهاند
در شعرشان، به نوعی ارادت خود را به
امام علی)ع( ابراز دارند. کمتر دیوان
شعری را سراغ داریم که در آن نامی از
علی بن ابیطالب)ع( به میان نیامده
باشد و سرودهای در ستایش آن حضرت در
آن دیوان نباشد.
اشعار زیر قطرهای است از دریای مناقب
امیرمؤمنان علی)ع( در شعر فارسی.
در منقبت امیرمؤمنان علی بن ابیطالب
)ع(
السلام ای عالم اسرار رب العالمین
وارث علم پیمبر، فارس]1[ میدان دین
السلام ای بارگاهت خلق را دارالسلام
آستانْ‌روبَت به طرفِ آستین،]2[ روح
الامین
السلام ای پیکر زایرنوازت زیر خاک
از پی جنت خریدن، خلق را گنج زمین
بو ترابت تا لقب گردیده، دارد آسمان
چون یتیمان گرد غم بر چهره از رشک]3[
زمین
مایه تخمیر آدم گشت نور پاک تو
ورنه کی میبست صورت، امتزاج ماء و طین
آن که خاتم را یدالله کرد در انگشت تو
ساخت نص ]4[فوق ایدیهم تو را نقش
نگین
چون یداللهی که ابن عم، رسول الله بود
ایزدت جا داده بالادست هر بالانشین
آن یدالله را که ابـن عـم، رسـول الله
بـود
گر کسی همتاش باشد، هم رسول الله بود
ای به جز خیر البشر نگرفته پیشی بر تو
کس
پیشکاران ِ بساطِ قرب را افکنده پس
]5[
فتنه را لشکرْشکن، سرْفتنه را
تارکْ‌شکاف
ظلم را بنیان‌کن و مظلوم را فریادرس
چرخ را بر آستانت پاسبانی التماس
عرش را در بارگاهت پاسبانی ملتمس
گر کند کهترنوازی شاهباز لطف تو
بال عنقا را ز عزت سایبان سازد مگس
ور کند از مهتران عزتستانی قهر تو
سدره در چشم اولوالابصار خوار آید چو
خس
همتت، لعل و زمرد در کنارِ سائلان
آنچنان ریزد که پیش سائلان]6[ مشت
عدس
خادمان صد گنج میبخشند اگر از مخزنت
خازنان ز اندیشه جودت نمیگویند بس
آسمان از کهکشان و هاله بهر کلب]7[
تو
پیشکش آورده زرین طوق با سیمین مرس
]8[ و]9[
گنج وجود
تا دیدهام به خواب شبی بوتراب را
چشمم دگر به خواب ندیده است خواب را
شاه نجف که نقد وجود است در جهان
گنج وجود اوست جهان خراب را
هرکس که یافت خاک در او، بهشت یافت
آری بهشت، خاک در است این جناب را
ای آفتاب تا شدهای در نقاب غیب
ظلمت گرفته است برافکن نقاب را
تا ماه نو به شکل رکابت برآمده
صد حسرت است بر مه نو آفتاب را
مه را اگر مجال عنان‌گیری تو نیست
چندان مجال ده که ببوسد رکاب را
»اهلی« نظر به عالم روحانیان گشاد
تا سرمه ساخت خاک در بوتراب را]10[
ممسوس فی ذات الله
خواجه حق، پیشوای راستین
کوه حلم و باب علم]11[ و قطب دین
ساقی کوثر، امام رهنمای
ابن عم مصطفی، شیر خدای
مرتضای مجتبا، جفت بتول
خواجه معصوم، داماد رسول
از دمِ عیسی کسی گر زنده خاست
او به دمْ دستِ بریده کرد راست
گشته اندر کعبه آن صاحب قبول
بتشکن بر پشتی]12[ دوش رسول
در ضمیرش بود مکنونات غیب
زان برآوردی ید بیضا ز جَیب]13[
گر ید بیضا نبودیش آشکار
کی گرفتی ذوالفقار آنجا قرار
گاه در جوش آمدی از کار خویش
گه فرو گفتی به چَه اسرار خویش
در همه آفاق همدم مینیافت
در درون میگشت و محرم می‌نیافت]14[
سرّ بیهمتا
به گردون ابرش از رحمت، برآمد از دل
دریا
که دریا شد از آن صحرا، که صحرا شد از
آن دریا
بخار از دشت پیدا شد، چو ترکان
بخارایی
ز تیر ترکشش سوزد، سر خارا ز بن خارا
زبان بگشود سوسن، چون بشیر از مژده
یوسف
ز حسرت چشم نرگس همچنان یعقوب شد
بینا
پی معجز ز شاخ گل، برآمد بلبل از شادی
تجلی کرد بر هر شاخ گل، صد معجزِ موسا
علیّ عالی اعلا، ولیِّ والی والا
وصی سید بطحا، به حکمش جمله ما فیها
قوام جسم را جوهر، زمام روح را رهبر
کلام نیک پیغمبر، ولیِّ ایزد دانا
نه وصفش این چنین باشد، که می‌گویند
درعالم
ز خندق جست و مرحب کشت، اندر بیشه
هیجا
علی سرّی‌ست در وحدت، که باشد سرّ
بی‌همتا
علی خلقی است در خلقت، که باشد خلقتش
یکتا
چو این اوصاف را بشنید، از وصف کمال
او
گرفت انگشت حیرت بر دهانش، بوعلی
سینا]15[
پدیدآورنده: تهیه: محمدمهدی معلمی